briley lewis
Dünya’da, gezegenimizin manyetik alanını bir kereden fazla umursamıyoruz. Manyetik alan, canlıları güneş ışınlarından korur, pusulaların ibrelerini kuzeye çevirir ve hatta göz alıcı auroralar oluşturur. Güneş sistemimizdeki diğer gezegenlerin de manyetik alanları vardır. Peki ya diğer yıldızların yörüngesinde dönen Dünya benzeri gezegenler? Ortaya çıkan yeni araştırma umut verici bir ipucuna ulaşmış gibi görünüyor.
BU ALANDA İLK KEŞİF
ABD’nin New Mexico eyaletinde konuşlandırılan Çok Büyük Dizi (VLA) radyo teleskopları aracılığıyla yapılan en son gözlemler, Dünya’dan yaklaşık 12 ışıkyılı uzaklıkta bir yıldızın yörüngesinde dönen kayalık ötegezegen YZ Ceti b’de manyetik alan olduğuna dair kanıtları ortaya çıkardı. Nature Astronomy dergisinde 3 Nisan’da yayınlanan bir araştırmaya göre bu keşif, güneş sistemimizden uzaktaki bir gezegenin manyetik alana sahip olduğuna dair ilk olası bulgu.
Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi (NRAO) direktörü ve araştırma makalesinin ortak yazarı Joe Pesce şunları söyledi: “Bu çalışma, yalnızca bu özel kayalık ötegezegenin muhtemelen bir manyetik alana sahip olduğunu değil, aynı zamanda daha fazlasını da tespit etmenin umut verici bir yoludur. Geliştirildiğini de gösteriyor.”
Manyetik alanlar astronomlar için özellikle ilgi çekicidir; çünkü bir gezegeni yaşanabilir kılan hayati unsurlardan biridir. Manyetik alan yoksa, bir yıldızdan fırlatılan güçlü parçacıklar gezegenin atmosferini aşındırarak yaşamı destekleyebilecek gaz örtüsünü dağıtabilir. Pesce, “Diğer yıldız sistemlerinde potansiyel olarak yaşanabilir veya zaten yaşam barındıran gezegenler bulma çabası, kısmen kayalık, Dünya benzeri dış gezegenlerin gerçekten manyetik alanlara sahip olup olmadığını tespit etme yeteneğimize bağlıdır” diyor.
HAYATA UYGUN DEĞİL
Ancak AI Ceti b yaşanabilir bir gezegen değil. Küçük ve uzak bir ötegezegenin manyetik alanından yayılan radyo dalgalarını saptamak için gökbilimcilerin çok aşırı bir örneği dikkatle incelemesi gerekiyordu. YZ Ceti b yıldızına o kadar yakın ki yaşamı tehdit eden bir sıcaklığa maruz kalıyor ve aynı zamanda yörüngesinde o kadar hızlı dönüyor ki gezegen bir yılı sadece iki Dünya gününde tamamlıyor.
Araştırmacılara göre, yörünge mesafesi o kadar yakın ki, gezegen yıldızdan saçılan materyali ‘süpürüyor’. Gezegenin manyetik alanı, elektrik yüklü plazmayı doğru bir şekilde yıldızın içine geri iter ve ardından yıldızın kendi manyetik alanıyla etkileşerek parlak güç parlamaları yayar. Grup, gözlemledikleri radyo dalgalarının büyük olasılıkla gezegenle etkileşimler sonucu oluşan ve yıldızın çevresinde görünen bir kutup ışığı olduğunu söylüyor.
ABD’deki Colorado Boulder Üniversitesi’nden astronom ve yeni araştırma makalesinin ortak yazarı Sebastian Pineda, “Bir gezegenin kendi atmosferi varsa, bir Aurora olmalı” dedi. Pineda, “Bu keşif bize yıldızların etrafındaki koşullar hakkında yeni bir fikir verdi” diye ekliyor. “Bu fikre ‘Güneş dışı uzay havası’ diyoruz.”
DAHA FAZLA GÖZLEM YAPILACAK
Öte yandan araştırma ekibi, bu yıldız Aurora’nın tamamen AI Ceti b. Bunun yalnızca yıldızın kendisinin bir özelliği değil, öncelikle kayalık bir gezegenin manyetik alanından kaynaklandığını doğrulamak için daha fazla gözlem yapılması gerekiyor. Ancak grup, bulgularının yaşanabilir yabancı gezegen arayışında gelecekteki sıçramaların önünü açabileceği konusunda iyimser olmaya devam ediyor.
Pensilvanya, Lewisburg’daki Bucknell Üniversitesi’nden bir astronom olan araştırmanın ortak yazarı Jackie Villadsen yaptığı açıklamada, kayalık bir ötegezegende bir manyetik alanın mevcut olduğuna dair ilk bulgu olan vardıkları sonucun “gerçekten de makul bir bulgu” olabileceğini söyledi. “Yine de bana öyle geliyor ki, bir gezegenden yayılan radyo dalgaları gerçekten güçlü bir şekilde doğrulanmadan önce pek çok takip yapılacak,” diye ekliyor.
Yepyeni makale Live Science web sitesinden alınmıştır. (Çeviri: Tarkan Tufan)
